کلاس اول تا دانشگاه؛ روایت هایی از امید و نگرانی - مجله پارمیسفان

علی، دانش آموز کلاس اول

علی که به تازگی وارد دبستان شده، در دلش هم هیجان و هم نگرانی موج می زند. او با وجود خوشحالی از تماشا دوستان تازه و آموختن بازی های تازه، از این می ترسد که نتواند در کلاس تازه با معلم و قوانین مدرسه وفق پیدا کند. فکر بچگانه او پر از تصاویر رنگارنگ از لحظات شیرین مدرسه است، اما در عین حال، فکر به اینکه ممکن است معلم او را به خاطر اشتباهاتش تنبیه کند، او را نگران نموده است.

سارا، دانش آموز کلاس پنجم

سارا که سال های گذشته را با پیروزیت پشت سر گذاشته، حالا به کلاس پنجم قدم می گذارد و انتظار دارد که بتواند در مسابقات علمی و فعالیت های فوق برنامه بیشتری شرکت کند. او در پی این است که بتواند اعتماد به نفسش را حفظ نموده و در امتحانات نمرات عالی بگیرد. نگرانی او از این است که با افزایش حجم دروس و مسئولیت ها، نتواند به خوبی مدیریت کند و از عهده تمام وظایف برآید.

آرزو، دانش آموز کلاس ششم

آرزو، که از دوران ابتدایی در یک مدرسه غیرانتفاعی تحصیل نموده بود، اکنون با آغاز سال تحصیلی تازه به مدرسه دولتی می رود. ورود به مدرسه دولتی، با مقیاس بزرگ تر و محیط متفاوت، او را با موجی از نگرانی ها و ترس ها روبرو نموده است. او به شدت نگران است که نتواند با حجم بالای دروس و فشارهای تازه سازگار گردد. در مدرسه غیرانتفاعی، کلاس ها کوچک بودند و توجه معلم ها به هر دانش آموز بیشتر بود، اما حالا با تعداد زیادی دانش آموز و معلم های تازه روبروست که ممکن است نتواند به راحتی جلب توجه کند و از این بابت احساس نگرانی می نماید.

ترس او تنها محدود به دروس و محیط مدرسه نیست؛ او بعلاوه نگران است که نتواند در گروه های اجتماعی و فعالیت های کلاسی جا بیفتد و دوستان تازهی پیدا کند. در فکرش، تصاویر از روزهای ابتدایی در مدرسه دولتی به نظرش بزرگ و ترسناک می آیند. او به این فکر می نماید که ممکن است نتواند با دیگران ارتباط برقرار کند و به خاطر اینکه در مقایسه با دانش آموزان دیگر کمتر شناخته شده است، احساس تنهایی کند.

علی، دانش آموز کلاس هشتم

علی در حال آماده شدن برای ورود به مقطع مبه وسیلهه است و با هر دو احساس هیجان و استرس روبرو است. او نگران است که نتواند به خوبی با تغییرات تازه مانند معلم های تازه و افزایش فشار درسی کنار بیاید. در عین حال، منتظر است که بتواند دوستان تازهی پیدا کند و در فعالیت های کلاسی بیشتری شرکت کند.

مینا، دانش آموز کلاس دهم

مینا که به مقطع دبیرستان وارد شده، به شدت نگران آزمون های کنکور و انتخاب رشته است. او در پی ایجاد تعادل بین تحصیل و فعالیت های فوق برنامه است و امیدوار است که بتواند در هر دو پیروز باشد. او با خود فکر می نماید که آیا توانایی کافی برای رسیدن به اهدافش را دارد و چگونه می تواند فشار روانی را کنترل کند.

کیوان، دانش آموز کلاس دوازدهم

کیوان که آخرین سال دبیرستان را تجربه می نماید، در انتظار امتحانات نهایی و کنکور است. او به شدت نگران است که نتایج این امتحانات تأثیر زیادی بر آینده اش بگذارد. از طرفی، او امید دارد که با کوشش و پشتکار، بتواند به دانشگاه دلخواهش راه پیدا کند و قدم به دنیای تازهی بگذارد.

فاطمه، دانشجوی سال اول دانشگاه

فاطمه که تازه وارد دانشگاه شده، با دنیای تازهی از استقلال و مسئولیت های بیشتر روبرو است. او از این می ترسد که نتواند به خوبی با توقعات تازه دانشگاه و محیط تازه سازگار گردد. در عین حال، او امیدوار است که بتواند دوستان تازهی پیدا کند و در فعالیت های دانشگاهی و فرهنگی مشارکت کند.

این روایت ها نشان دهنده تنوع تجربیات و احساسات دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی است. هر کدام از آنها با چالش ها و امیدهای خاص خود در آغاز سال تحصیلی روبرو هستند و این مسیر تازه می تواند همزمان با بذرهای پیروزیت و نگرانی های بزرگ آغاز گردد.

بزرگ نمایی قوانین به وسیله والدین، عاملی برای افزایش اضطراب دانش آموزان

دکتر آرزو سادات ملک نیا، روانشناس تربیتی با اشاره به مسائل و نگرانی های دانش آموزان در آغاز سال تحصیلی، بر تأثیر قوانین مدرسه بر رفتار و سلامت روان آنها تأکید کرد. او معتقد است که قوانین مدرسه باید با مشارکت دانش آموزان تدوین شوند تا احساس بی عدالتی و سرکوب کاهش یابد.

او بیان نمود که بعضی والدین با بزرگ نمایی قوانین، به نگرانی های بچه ها خود دامن می زنند. از طرف دیگر، اجرای سخت گیرانه قوانین بدون در نظر گرفتن دیدگاه های دانش آموزان، می تواند به فرهنگ منفی در مدرسه منجر گردد و مشکلاتی مانند اضطراب، غیبت غیرمجاز و کاهش خلاقیت را افزایش دهد.

به گفته او، توجه به تفاوت های فردی و فرهنگی در اجرای قوانین اهمیت دارد و در غیر این صورت، سلامت روان و خلاقیت دانش آموزان آسیب می بیند. ملک نیا تأکید کرد که مشارکت دانش آموزان در تصمیم گیری ها باعث بهبود انضباط و ایجاد محیطی حمایتی و مؤثر برای یادگیری می گردد.

دلایل نگرانی دانش آموزان در انتقال مدارس

این روانشناس تربیتی، به نگرانی های دانش آموزانی که از مدارس غیرانتفاعی به دولتی منتقل می شوند اشاره کرد و شرح داد که این ترس ها می تواند اجتماعی یا تحصیلی باشد. از جمله دلایل اصلی این نگرانی ها، ازدحام بیشتر دانش آموزان در مدارس دولتی، قوانین سخت تر، و دشواری در برقراری ارتباط عاطفی با معلمان است. بعلاوه، تعداد زیاد دانش آموزان در این مدارس می تواند باعث گردد که دانش آموزان در دوست یابی دچار مشکل شوند. علاوه بر این، دلایل شخصی مانند ورشکستگی خانواده یا جدایی والدین نیز می تواند موجب نگرانی و ناراحتی دانش آموزان در این انتقال گردد.

رقابت مسموم؛ مانعی برای پیروزیت در کنکور

ملک نیا به تأثیرات منفی فضای رقابتی سنگین در امتحانات نهایی و کنکور که سبب نگرانی در دانش آموزان می گردد، اشاره کرد و گفت که این فضای رقابتی که به وسیله بعضی مدارس تقویت می گردد، نه تنها باعث بهبود عملکرد دانش آموزان نمی گردد، بلکه انگیزه آنها را کاهش داده و ممکن است به ترک تحصیل یا عدم شرکت در کنکور منجر گردد.

ملک نیا تأکید کرد که برنامه های درسی یکسان برای همه دانش آموزان ناکارآمد است و باید برنامه ریزی آموزشی بر اساس توانایی ها و شرایط فردی هر دانش آموز انجام گردد. او پیشنهاد داد که به دانش آموزان آموزش داده گردد تا خودشان برنامه ریزی نمایند و پیشرفت خود را با عملکرد خودشان مقایسه نمایند، نه با دیگران. بعلاوه، آموزش تکنیک های خاص برای آمادگی در کنکور و آزمون های نهایی به عنوان راهکاری برای کاهش اضطراب و افزایش کارایی مطرح شده است.

اهمیت همدلی در سازگاری دانش آموزان با تغییرات

ملک نیا درباره چگونگی یاری به دانش آموزان و دانشجویان برای سازگاری با محیط تازه مدرسه یا دانشگاه گفت که برای سازگاری با تغییرات، باید به دانش آموزان زمان داد و تا زمانی که با قوانین تازه آشنا نشده اند، نباید آنها را تنبیه کرد. قوانین باید سخت و معین باشند، اما در اجرای آنها باید انعطاف نشان داد. اگر دانش آموزی به علت مدرسه، دوستان یا معلمان تازه احساس ناراحتی دارد، نباید این احساسات را انکار کرد.

ملک نیا توصیه کرد که به دانش آموزان اجازه داده گردد تا از ترس ها و نگرانی هایشان صحبت نمایند و به احساسات آنها پاسخ همدلانه داده گردد. او پیشنهاد کرد که از خود دانش آموز خواسته گردد تا راهکاری برای سازگاری با شرایط تازه ارائه دهد. انکار ترس ها فقط به تشدید نگرانی ها منجر می گردد و می تواند اوضاع را بدتر کند.

کلید کاهش نگرانی های تحصیلی: اعتماد، تشویق، و امنیت

ملک نیا درباره نقش والدین در کاهش نگرانی های آغاز سال تحصیلی تازه بچه ها خود شرح داد که اعتماد به توانایی های فرزند و شناسایی این توانایی ها بزرگترین یاری والدین است. والدین باید از فشار بیش از حد بر فرزند خود پرهیز نمایند و او را با دیگران مقایسه ننمایند، چرا که تفاوت های فردی اجازه مقایسه منصفانه نمی دهد.

این روانشناس تربیتی پیشنهاد کرد که هر پیشرفت فرزند باید در جایگاه خود تشویق گردد و والدین باید کمال گرایی را کنار بگذارند. او بعلاوه به اهمیت ایجاد فضای امن در خانه و مدرسه اشاره کرد و تأکید کرد که دانش آموزان باید در محیطی بدون فشار و تنبیه، به یادگیری بپردازند. والدین و مدارس باید محبت و حمایت بی قید و شرط را ارائه دهند تا دانش آموزان بتوانند با احساس امنیت به یادگیری و سازگاری با محیط تازه بپردازند.