نگاهی به ساختار کمر

کمر درد

برای آنکه بتوانید درک کاملی از دلیل بروز کمر درد بدست آورید، بیایید نگاهی به ساختار کمر بیندازیم. در عین حال که کمر ساختاری بسیار پیچیده دارد اما درک این ساختار و نحوه کار آن، چندان سخت نیست.

مهم ترین اجزای کمر انسان، ستون فقرات و نخاع است. ستون فقرات قسمت استخوانی کمر است و نخاع رشته ای از عصب ها است. بیابید هرکدام از این دو را دقیق تر بررسی کنیم.

ستون فقرات شامل رشته ای از استخوان ها است که به عنوان مهره شناخته می شوند. به همین دلیل به ستون فقرات، ستون مهره ها هم گفته می شود. ستون فقرات انسان دارای مهره هایی است که روی هم سوار شده اند. در فاصله بین هر دو مهره هم یک دیسک ژله ای قرار گرفته که به عنوان دیسک بین مهره ای شناخته می شود. این دیسک ها حالتی انعطاف پذیر دارند. وجود دیسک ها در بین مهره ها باعث می شوند مهره ها روی همدیگر نیفتند و اصطکاک پیدا نکنند. همچنین این مهره ها نمی توانند به همدیگر فشار و ضربه ای وارد کنند. ضمن اینکه دیسک های ژله ای باعث حرکت نرم و انعطاف پذیر مهره ها می شوند.

در نتیجه این ساختار ما انسان ها توانایی داریم که کمر خود را حرکت دهیم، حرکت های خم و راست کردن کمر، چرخاندن کمر و حتی ایستادن و نشستن ما به کمک ساختار مهره و دیسک های ستون فقرات امکان پذیر می شوند. ستون مهره ها از پایین به استخوان لگن و از بالا به استخوان جمجمه متصل شده است. درواقع آن را باید ستون بدن دانست.

اما نخاع رشته ای از عصب ها است که درست از میان ستون مهره ها عبور می کنند. این عصب ها بین مغز و اندام های بدن ارتباط برقرار کرده و کار انتقال پیام ها بین آنها را برعهده دارند. علاوه بر رشته اصلی نخاع، عصب های زیادی از نخاع منشعب شده، از لابلای مهره ها عبور می کنند و به اندام های مختلف کشیده می شوند. این عصب ها همان مسیرهای انتقال پیام هستند. عبور نخاع از بین ستون مهره ها باعث می شود مهره ها و دیسک ها از این عصب بزرگ و حساس محافظت کنند. اما در عین حال می توانند باعث آسیب رساندن به آن هم بشوند. این همان چیزی است که در موارد زیادی باعث دردهای شدید کمر می شود.

دلیل کمر درد چیست؟

حالا که با ساختار کلی کمر و اجزای آن آشنا شدید، بهتر می توانید دلیل بروز کمردرد را درک کنید. در یک کلام می توان گفت دلیل اصلی کمر درد واردشدن فشار به نخاع یا عصب های منشعب آن است. (البته این تنها دلیل کمر درد نیست). از آنجا که عصب ها در کمر از بین ستون فقرات عبور می کنند، هرگونه تغییر در حالت طبیعی مهره ها و دیسک ها باعث فشار به آنها می شود. فشار به عصب ها هم نتیجه ای جز انتقال پیام درد به مغز ندارد. عامل دیگر درد در کمر، تخریب غضروف مفاصل و ساییدگی استخوان ها روی همدیگر است. آسیبی که به عنوان بیماری آرتروز شناخته می شود.

اما بیایید مهم ترین عواملی را که باعث فشار به عصب ها در ستون فقرات و همچنین ساییدگی مفاصل کمر می شوند، بررسی کنیم:

فتق دیسک کمر

فتق دیسک کمر

بیرون زدگی یا فتق دیسک کمر مهم ترین و شایع ترین دلیل کمر درد است. همانطور که گفتیم دیسک ها در ساختاری منظم بین مهره های ستون فقرات قرار گرفته و از آن ها در برابر ضربه و ساییدگی محافظت می کنند. اما اگر فشار بیش از حدی به دیسک ها وارد شود، ممکن است آنها دچار بیرون زدگی یا پارگی شوند. دیسک ها درون خود ماده ای ژله ای مانند دارند که از طریق یک پوسته سخت محافظت می شود. با واردشدن فشار زیاد به دیسک، ماده ژله ای آن به پوسته فشار می آورد و آن را دچار بیرون زدگی می کند. حتی ممکن است باعث پارگی دیسک شده و به بیرون آن سرازیر شود.

در نتیجه بیرون زدگی یا پارگی دیسک ها، ممکن است عصب ها تحت فشار قرار گیرند. این اتفاق همیشگی نیست، احتمال دارد دیسک کمر شما دچار بیرون زدگی شود اما تا آخر عمر دردی احساس نکنید. در چنین حالتی دیسک بیرون زده، به هیچ کدام از عصب ها فشار نیاورده است. با این حال در موارد زیادی، دیسک به عصب ها فشار آورده و باعث کمر درد می شود.

اغلب افراد تصور می کنند برای درمان بیماری فتق دیسک کمر باید عمل جراحی انجام دهند. اما جالب است بدانید بیشتر موارد بیرون زدگی دیسک بدون جراحی هم قابل درمان است. اساسا به دلیل عوارض جراحی و ریسکی که دارد، بهتر است ابتدا روش های دیگر را امتحان کنید. این روشها شامل درمان های خانگی، ورزش و فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی اگر با صبر و حوصله و همراهی بیمار انجام شود، به طرز موثری می تواند کمردرد ناشی از فتق دیسک کمر را بهبود دهد. درمورد بیماری فتق دیسک کمر زیاد می توان صحبت کرد. حتی درد عصب سیاتیک هم با فتق دیسک در ارتباط است. ورزش ها و راه های درمان متنوعی برای این بیماری وجود دارد.

آرتروز ستون فقرات

آرتروز ستون فقرات

علاوه بر مسائل ناشی از فشار دیسک ها به عصب ها در ناحیه کمر، باید از بیماری آرتروز هم به عنوان یکی از شایع ترین عوامل کمر درد یاد کنیم. ماهیت این نوع کمر درد از بیماری هایی مثل دیسک کمر، درد سیاتیک یا تنگی کانال نخاعی فرق دارد و به دلیل ساییدگی مفاصل ستون فقرات اتفاق می افتد.

همانطور که گفتیم ستون فقرات شامل تعدادی مهره است که به چهار قسمت گردنی، سینه ای، کمری و خاجی تقسیم بندی شده اند. بین این قسمت ها مفاصل ستون فقرات قرار دارند که باعث حرکات کمر می شوند. در مواردی ممکن است غضروف بین مفاصل تخریب شده و از بین برود، درنتیجه استخوان های مفصل دچار ساییدگی شده و درد شدیدی را برای فرد ایجاد می کنند. آرتروز ستون فقرات که به آرتروز کمر هم معروف است، از مهم ترین عوامل شایع کمر درد به شمار می رود.

جالب است بدانید با بالارفتن سن احتمال بروز آرتروز هم زیاد می شود، زیرا سرعت ترمیم غضروف ها کم می شود. علاوه بر این ژنتیک و بیماری های زمینه ای هم در بروز آرتروز کمر نقش دارند. در این مورد هم می توان با کمک درمان های خانگی، ورزش های مخصوص و فیزیوتراپی تا حد زیادی درد را تسکین داد. با این حال در برخی موارد هم ممکن است بیمار واقعا نیاز به عمل جراحی داشته باشد. زیرا شدت تخریب و سایش استخوانها به حدی می رسد که امکان کنترل درد وجود ندارد و باید با کمک عمل جراحی مفصل را ترمیم یا تعویض کرد.

از آنجا که بروز آرتروز ستون فقرات زمینه ژنتیکی دارد، افرادی که در خانواده خود سابقه ابتلا به آرتروز را مشاهده می کنند باید بسیار مراقب باشند. این افراد می توانند با ورزش های سبک و کم فشار به تقویت عضلات ناحیه کمر بپردازند تا عضلات به خوبی از مفاصل حمایت کنند. اگر نیاز به حرکات ورزشی مفید برای آرتروز کمر هستید، پیشنهاد می کنیم از این صفحه دیدن کرده و ورزش های موجود در آن را مرتب انجام دهید.

علاوه بر این نگه داشتن ستون فقرات در حالت طبیعی آن به کاهش فشار و جلوگیری از درد کمک زیادی می کند. اگر بتوانید فشار های غیرطبیعی را از روی کمر خود بردارید، نیمی از راه پیشگیری از درد کمر را طی کرده اید. برای این کار بهتر است حالت های صحیح نشستن، خوابیدن و ایستادن را یاد گرفته و همواره رعایت کنید. همچنین از بلندکردن و جابجایی وسایل سنگین خودداری کنید، در صورتی که نیاز به جابجایی وسایل دارید، به هیچ وجه کمر را خم نکنید. بلکه با خم کردن زانو و استفاده از قدرت پاها وسایل را بلند کرده یا جابجا کنید.

فراموش نکنید کمر درد، آسیب ساده ای نیست. شاید امروزه خیلی درگیر آن نباشید اما نتیجه فشارهای وارده به کمر را در آینده نه چندان دور خواهید دید. در آن زمان شاید امکان زیادی برای درمان بیماری یا تسکین درد نداشته باشید. به همین دلیل به شدت توصیه می کنیم از همین امروز با ورزش و رعایت حالت صحیح بدن به فکر پیشیگری از کمر درد و هر درد اسکلتی عضلانی دیگری باشید.

درمان کمر درد

درمان کمردرد در قدم اول نیاز به تشخیص صحیح بیماری و شدت آن دارد. زیرا در برخی موارد حاد ممکن است درمان کمردرد نیاز به جراحی داشته باشد. با این حال بسکمک از موارد کمر درد با روش های غیرجراحی قابل درمان است. قدم اول درمان، استراحت است اما باید مراقب باشید استراحت زیاد باعث ضعف عضلات کمر نشود. در این مورد باید از پزشک کمک بگیرید. علاوه بر این استفاده از کمپرس سرد و گرم هم به کاهش درد کمر کمک می کنند.

در کنار این درمان های خانگی لازم است به فیزیوتراپی هم مراجعه کنید. فیزیوتراپی به شما کمک می کند در قدم اول، درد خود را تسکین دهید و در قدم بعدی دلیل بیماری را برطرف کنید.

منبع: هفت گنج