آیا ابتکار کمربند و راه چین به سود ایران است؟ - مجله پارمیسفان

در بخشی از این گزارش آمده بر اساس آمار وزارت بازرگانی جمهوری خلق چین، کل حجم تجارت چین با کشورهای واقع در کریدورهای طرح ابتکار کمربند و راه (BRI) در فاصله سال های 2019-2014 حدود شش هزار و 408 میلیارد دلار بوده است. بعلاوه در این دوره حجم تجارت چین با کشورهای واقع در این کریدور هزار و 341 میلیارد دلار بوده و در سال 2020 نیز با 0.7 درصد رشد به حدود هزار و 350 میلیارد دلار رسیده است که تقریباً 29 درصد از کل تجارت خارجی چین را شامل می گردد.

پیش بینی این است که در سال 2021 چین بیشتر در حوزه های مشخصی نظیر زیرساخت های حمل ونقل و در حوزه کشورهای آسیایی سرمایه گذاری کند تا از مزایای توافق نامه های نو بهره برداری کند.

بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، با احتساب خود کشور چین، حدود 37 درصد از کالاهای صادراتی ایران اعم از نفتی و غیرنفتی به ارزش 11.5 میلیارد دلار در سال 1399 (2020) به طور مستقیم به کشورهای واقع در کریدور ابتکار کمربند و راه (BRI) صادر شده است. علاوه بر این، حدود 38 درصد از نیازهای وارداتی ایران به ارزش تقریبی 13 میلیارد دلار هم به طور مستقیم به وسیله 6 کشور واقع در کریدور ابتکار کمربند و راه شامل قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ترکیه تأمین می گردد.

در این گزارش آمده: بر اساس آخرین آمار در سال 2018 مقدار اکمال تجاری ایران با کشورهای واقع در کریدور این کمربند، در بخش صادرات 59 درصد و در حوزه واردات 38 درصد است؛ اما با توجه به اینکه در سال 2018 تعداد 65 کشور دارای شرایط عضویت در ابتکار کمربند و راه بودند و در سال 2020 تعداد این کشورها به 140 افزایش یافته است، شاخص اکمال تجاری در صادرات بیش از 65 و در واردات نیز بیش از 45 درصد تخمین زده می گردد. بنابراین از حیث کمی، پتانسیل بالایی در ارتقای روابط تجاری ایران با کشورهای مذکور وجود دارد.

در این گزارش تصریح شده: تحقیقات نشان می دهند کاهش 10 درصدی هزینه های ریلی، هوایی و دریایی، صادرات را در کشورهای فعال در کریدور ابتکار کمربند و راه به ترتیب 2، 5.5 و 1.1 درصد، افزایش می دهد. طبق این ارزیابی ها، بهبود شرایط شاخص های تسهیل تجارت در ایران منطبق با استانداردها و اهداف موجود در ابتکار کمربند و راه، نظیر توسعه زیرساخت های حمل و نقل و تجاری و تأمین مالی منجر به رشد قابل توجهی در صادرات ایران خواهد شد. بر این اساس، افزایش کارایی و شفافیت و پاسخ گویی در مدیریت مرزی ایران رشد 200.4 درصدی، در دسترس بودن و کیفیت زیرساخت های حمل ونقل رشد 52.9 درصدی و در دسترس بودن و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات رشد 161.3 درصدی صادرات ایران را موجب خواهند شد.

مرکز پژوهش های مجلس معتقد است ورود ایران به این طرح، گامی نه فقط در جهت کاهش آثار مالی تحریم هاست، بلکه راهبردی مؤثر برای خنثی سازی اهداف فرامالی تحریم ها ازجمله بی اثر کردن کوشش ها برای تنزل مزیت های ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران است.

البته این گزارش توصیه نموده توجه به دو انتقاد دولت مردان آمریکا از این طرح می تواند مفید باشد. اینکه از یک سو وام هایی که به کشورهای در حال توسعه واقع در کریدور این ابتکار پرداخت می گردد، می تواند موجبات تشدید بحران بدهی های خارجی برای این کشورها را فراهم کند و از طرف دیگر، استانداردهای بین المللی در حوزه هایی نظیر شفافیت، حقوق کارگران محلی و مسائل زیست محیطی در این طرح ابتکاری رعایت نشده است.

مرکز پژوهشهای مجلس برای بهره برداری حداکثری ایران از پیوستن به ابتکار کمربند و راه توصیه نموده: ایران باید نسبت به نحوه تعامل با چین موضع روشن و مشخصی داشته باشد؛ به نحوی که یکپارچگی و اتخاذ مواضع و روینمودهای اصولی مبتنی بر منافع بلندمدت در تعامل با چین وجود داشته باشد. بعلاوه تشکیل کمیته فراقوه ای برای پرهیز از ناهماهنگی ها و استفاده حداکثری از ظرفیت ها و فرصت های ابتکار کمربند و راه ضرورت دارد.

متن کامل گزارش مرکز پژوهش های مجلس از ابعاد طرح ابتکار کمربند و راه چین را اینجا بخوانید.