از سیر تا پیاز شاخص UV ، این روزها در ساعات ظهر بیرون نروید - مجله پارمیسفان

غزال زیاری: این روزها رسانه های مختلف از بالا رفتن شاخص فرابنفش (UV) خبر می دهند و هشدارهای متعددی دراین باره منتشر می گردد. اما اگر برایتان این سؤال مطرح است که بالا رفتن این شاخص به چه معناست، چرا این اتفاق رخ می دهد و خطرات آن برای انسان ها چیست، همراه ما باشید.

شاخص فرابنفش چیست؟

شاخص فرابنفش (UV) عددی در بازه بین 1 تا 11 است که شدت اشعه فرابنفش خورشید را در زمان و مکانی خاص تعیین می نماید. باید بدانید که این تابش پرانرژی خطرات متعددی را برای سلامتی به همراه دارد. تابش بیش ازحد فرابنفش می تواند در کوتاه مدت پوست شما را بسوزاند و در درازمدت، خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.

این شاخص فقط سطوح تشعشعات فرابنفش را اعلام می نماید و ارتباطی به گرما و سرمای هوا ندارد. در طول روز، سطح UV افزایش و کاهش می یابد.

شاخص UV مقیاسی رنگی است که شما را در جریان میزان تشعشع اشعه فرابنفش (ماوراءبنفش) قرار می دهد و رده بندی آن بدین ترتیب است:

شاخصپایین (سبز): 1-2

کمترین خطر ناشی از اشعه ماوراءبنفش خورشید برای افراد عادی وجود دارد. بیشتر افراد می توانند در زمان اوج آفتاب (10 صبح تا 2 بعدازظهر) تا 1 ساعت بدون سوختگی پوست (آفتاب سوختگی) زیر نور خورشید بمانند. ولی افرادی با پوست بسیار حساس و نوزادان همواره باید از قرار گرفتن طولانی مدت اجتناب نمایند.

از عینک آفتابی ضد فرابنفش بهره ببرید؛ اگر به راحتی می سوزید، بدنتان را بپوشانید و از کرم ضد آفتاب با SPF 30+ بهره ببرید. از سطوح روشن مثل شن، آب و برف که پرتوهای فرابنفش را منعکس می نمایند فاصله بگیرید.

شاخص میانه (زرد): 3-5

در این شرایط قرار گرفتن در معرض آفتاب محافظت نشده، خطر آسیب کمی دارد. افراد با پوست روشن ممکن است در کمتر از 20 دقیقه بسوزند. نزدیک ظهر که تابش خورشید شدید است، در سایه بمانید. از لباس محافظ، کلاه لبه پهن و عینک آفتابی ضدفرابنفش بهره ببرید.

شاخص بالا (نارنجی): 6-7

خطر میانهی از آسیب در برابر قرار گرفتن در معرض آفتاب محافظت نشده وجود دارد. افراد با پوست روشن ممکن است در کمتر از 15 دقیقه بسوزند. محافظت در برابر آسیب های پوست و چشم لازم است.

زمان قرار گرفتن در معرض نور خورشید را بین 10 صبح تا 2 بعدازظهر کاهش دهید و در فضای باز، سعی کنید در زیر سایه قرار بگیرید.

شاخص بسیار زیاد (قرمز): 8-10

این شرایط بدین معناست که خطر آسیب ناشی از قرار گرفتن در معرض محافظت نشده خورشید وجود دارد. افراد با پوست روشن ممکن است در کمتر از 10 دقیقه بسوزند. در ساعات ظهر از ساعت 10 صبح تا 2 بعدازظهر سعی کنید در فضای باز نباشید.

از یک ضد آفتاب باSPF 30 ، لباس های محافظ و عینک آفتابی ضد فرابنفش بهره ببرید. وقتی بیرون هستید، در پی سایه باشید. از آب، شن، سنگفرش و شیشه، که اشعه ماوراءبنفش را منعکس می نمایند فاصله بگیرید.

یراهن آستین بلند و شلوارهایی از جنس پارچه های سفت بپوشید؛ چرا که این اشعه از سوراخ ها و فضاهای پارچه های بافته شده آزاد عبور می نماید.

شاخص شدید (بنفش): 11+

به این معنی است که ریسک آسیب تماشا در معرض آفتاب محافظت نشده بسیار بالاست. افراد پوست روشن ممکن است در کمتر از 5 دقیقه بسوزند. کارگران در فضای باز و افرادی که آفتاب می گیرند، در معرض خطرند.

قرار گرفتن در معرض نور خورشید را از ساعت 10 صبح تا 2 بعدازظهر به حداقل برسانید. هر 2 ساعت یک بار از کرم ضد آفتاب با SPF 50+ بهره ببرید. از عینک آفتابی ای که 99 تا 100 درصد تمام اشعه های UV یعنی UVA و UVB را مسدود می نماید بهره ببرید. کلاهی با لبه پهن که تقریباً 50 درصد اشعه فرابنفش را مهار می نماید، بگذارید.

نحوه محاسبه شاخص UV

سازمان های ملی هواشناسی برای تعیین شاخص UV، از مدل کامپیوتری استفاده می نمایند و بر اساس میزان ازن پیش بینی شده در استراتوسفر زمین، به محاسبه این شاخص می پردازند و البته میزان ابری بودن هوا و ارتفاع را در نقاط مختلف در نظر می گیرند.

ازن گازی بی بو و بی رنگ است که از سه مولکول اکسیژن ساخته شده و در سراسر جو وجود دارد که بیشتر در استراتوسفر یافت می گردد و به عنوان سپری محافظ در برابر اشعه UV عمل می نماید. تغییرات در میزان ازن بدین معناست که مقادیر متفاوتی از اشعه ماوراءبنفش در زمان های مختلف عبور نموده و وارد جو زمین می شوند.

عوامل مؤثر در این محاسبه

در این محاسبات، بعلاوه قدرت UV که به طول موج بستگی دارد نیز در نظر گرفته می گردد. طول موج های کوتاه تر، از موج های بلندتر آسیب رسان ترند. درعین حال، هر چه ارتفاع بالاتری از سطح دریا داشته باشید، اشعه ماوراءبنفش هم شدیدتر می گردد.

از سوی دیگر ابرها نیز UV را جذب می نمایند. یعنی در یک آسمان آبی، تقریباً تمام اشعه ماوراءبنفش عبور می نماید و به زمین می رسد ولی در آسمانی با ابرهای پراکنده، بیشتر این اشعه ها مهار خواهد شد و در آسمان کاملاً ابری، تنها 31% اشعه فرابنفش به زمین می رسد.

گرچه عوامل زیادی بر شاخص UV تأثیرگذارند؛ اما بعضی از مهم ترین آن ها عبارت اند از:

• زمان روز: میزان UV در اواسط روز به اوج می رسد و در اوایل صبح و عصر کاهش می یابد.
• پوشش ابر: پوشش ابر، بیشتر اشعه UV را مسدود می نماید. البته پرتوهای فرابنفش از ابرهای نازک عبور می نمایند ولی ابرهای پف آلود می توانند با منحرف کردن اشعه های خورشید، میزان اشعه UV را که به زمین می رسد، کاهش دهند
• پوشش زمین: پوشش گیاهی بلند مانند درختان میزان اشعه ماوراءبنفش را کاهش می دهند.
• ازن: این گاز موجود در اتمسفر فوقانی اشعه ماوراءبنفش را جذب می نماید. با بالاتر بودن میزان ازن، اشعه خورشید کمتر به زمین می رسد. سطح ازن هرروز و در طول سال فرق دارد.
• ارتفاع: تشعشعات اشعه فرابنفش در ارتفاعات به علت رقیق تر شدن هوا، به ازای هر 300 متر افزایش ارتفاع، حدود 2 درصد افزایش می یابد.
• فصول: اشعه ماوراءبنفش در بهار و تابستان به اوج می رسد. در پاییز افت می نماید و در زمستان کمترین میزان را دارد.
• خواص اشیا: اشیاء روی سطح زمین می توانند پرتوهای فرابنفش را منعکس یا پراکنده نمایند؛ مثلاً برف تا 80٪ UV را منعکس کند و این درصد برای شن 15٪ و برای آب 10٪ است.
• عرض جغرافیایی: تابش فرابنفش در استوا قوی ترین است و هر چه به سمت قطب شمال و جنوب برویم، کاهش می یابد

بدین ترتیب و با در نظر داشتن این فاکتورها، شاخص UV درجایی که تابش خورشید مستقیم است، آسمان صاف و ارتفاع زیاد است، به بالاترین میزان خواهد بود. صحرای آتاکاما در شیلی، بالاترین سطح UV در سراسر کره زمین را دارد که در یک مطالعه شاخص UV در این منطقه 20 میزان گیری شده است. به طورکلی میزان شاخص UV در منطقه ها استوایی که در آن آفتاب زیاد و ازن کم است به بالاترین میزان می رسد.

حدبیشتر سطح اشعه ماوراءبنفش در هرروز تعیین در بازه زمانی چهارساعته بین 10 صبح تا 2 بعدازظهر رخ می دهد، بازه زمانی که دانشمندان از آن به عنوان ظهر خورشیدی یاد می نمایند.

مضرات تابش فرابنفش برای بدن

هر چه میزان UVI بیشتر باشد، احتمال آسیب به پوست و چشم بیشتر خواهد شد و این تابش در مدت زمان کمتری به بدنمان آسیب خواهد زد. افزایش قابل توجه ابتلا به سرطان پوست در افرادی با پوست روشن، با قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراءبنفش بیش ازحد از خورشید مرتبط است.

اشعه ماوراءبنفش (UV) انرژی زیادی دارد و عامل اصلی ملانوم و سایر سرطان های پوست مانند کارسینوم سلول بازال و کارسینوم سلول سنگفرشی است.

UVA کم قدرت ترین نوع اشعه ماوراءبنفش، اما فراوان ترین نوع آن است. 95 درصد اشعه UV که به ما می رسد UVA است که باعث افزایش سطح ویتامین D در بدن نمی گردد ولی از ابرها و شیشه های ماشین نفوذ می نماید. این اشعه به عمق پوست نفوذ نموده و باعث چروک شدن و پیری زودرس پوست می گردد. جالب است بدانید که UVA، آسیب ناشی از UVB را بدتر می نماید و خطر ابتلا به ملانوم و سایر سرطان های پوست را افزایش می دهد.

اشعه ماوراءبنفش بیش ازحد خورشید، عامل اصلی سرطان پوست به شمار می رود.

ارتباط رنگ پوست و اشعه فرابنفش

افرادی با پوست میانه تا تیره، حساسیت کمتری به قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراءبنفش دارند؛ چراکه پوست تیره تر رنگ دانه ای به نام ملانین دارد که به مهار اشعه فرابنفش یاری می نماید. البته نور خورشید همچنان می تواند به پوست شما آسیب ب رساند و احتمال ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.

اگر پوست روشن تری دارید، بیشتر در معرض آفتاب سوختگی و سرطان پوست هستید. به طورکلی افرادی با پوست رنگ پریده، موهای بلوند، قرمز یا قهوه ای روشن، افرادی که کک ومک یا خال دارند یا سابقه آفتاب سوختگی دارند، افرادی که پوستشان به راحتی می سوزد، افرادی که سابقه درمان سرطان پوست داشته اند یا یکی از اعضای خانواده شان سرطان پوست داشته، بیشتر در معرض آسیب خواهند بود.

گفتنی است که در روزهای اخیر، شاخص UV در شهرهای مختلف ایران و کشورهای همسایه افزایش چشمگیری داشته و از مرز 11 عبور نموده است؛ لذا توصیه می گردد که در روزهای آینده، نهایت احتیاط را رعایت نموده و به برترین نحو از پوستتان محافظت کنید.

منابع: webmd و who

54321