معرفی ساز ساکسیفون - مجله پارمیسفان

1. ساز های کوردوفون (Chordophones): شامل ساز های زهی می گردد، یعنی ساز هایی که صدا در آن ها به وسیله ارتعاش سیم فراوری می گردد.

2. ساز های آیروفون (Aerophones): شامل ساز های بادی می گردد، یعنی ساز هایی که صدا در آن ها به وسیله دمیدن یا فوت کردن فراوری می گردد.

3. ساز های ایدیوفون (Idiophones): شامل ساز های خود صدا می شوند، مانند ساز های کوبه ای، ضربه ای و سایشی بدون پوست

4. ساز های ممبرانوفون (Membranophones): شامل ساز های کوبه ای و ضربه ای دارای پوست می گردد.

ساکسوفون یا ساکسیفون در دسته ساز های آیروفون قرار گرفته و یک ساز بادی برنجی است. در ادامه به معرفی این ساز و انواع آن می پردازیم.

تاریخچه ساز ساکسوفون

آدولف ساکس نوازنده فلوت و کلارینت اهل بلژیک بود که در ساخت ساز هم تبحر بسیار داشت. ساکسوفون هم یکی از ساز های ابداعی و ساخته شده توسط آدولف ساکس است.

آدولف ساکس متولد دینان بلژیک است. او در سال 1842 برای ادامه تحصیل در حرفه موسیقی به پاریس سفر کرد و ابتدا تغییراتی را بر روی کلارینت باس انجام داد تا محدوده صدای باس این ساز گسترده تر گردد. سپس سازی را با بدنه برنجی و یک قمیش شبیه به هورن و کلارینت ابداع کرد و پس از آن در اوایل دهه 1840 آغاز به ساخت ساکسوفون در ابعاد مختلف نمود. او پس از 15، 16 سال توانست در 28 ژوئن 1846 این ساز را به نام خودش ثبت کند. از آن موقع به بعد دیگر نوازنده ها و سازنده های ساز هم آغاز به ایجاد تغییراتی در کلید ها و صدای ساز ها کردند. پس از اختراع ساکسوفون در قرن بیستم با توسعه موسیقی جاز و بلوز، ساز ساکسوفون هم کاربرد بیشتری پیدا کرد.

ساز ساکسوفون برای نواختن به نفس زیادی نیاز دارد. به همین دلیل سیاه پوستان که به پر نفس بودن مشهورند این ساز را به خوبی می نواختند و هر کدام تکنیک جدیدی از این ساز را کشف می کردند، مانند چارلی پارکر.

در اواخر دهه 1960 با توسعه موسیقی راک و کمرنگ شدن نقش گیتار در آن موقع، سبک راک نیازمند سازی قوی و خشن بود که این نقش را ساکسوفون بر عهده گرفت. پس از آن دیوس و راجر هادسون با قطعه های آهنگ منطقی و حالا ترکم مکن تک نوازی ساکسوفون را رواج دادند.

معرفی ساز ساکسوفون

ساکسوفون یا ساکسیفون در دسته ساز های بادی است که معمولا از برنج ساخته می گردد که بعضی روی آن ورق نقره می کشند. ساز دارای یک قمیش، سوراخ و کلید است. نوازنده برای کنترل صدا و فراوری هر نت باید کلیدی را فشار دهد یا رها کند. به طوری که اگر کلیدی را فشار دهد صفحه ای روی سوراخ گرفته می گردد و اگر کلید را رها کند صفحه از روی سوراخ برداشته می گردد. ساکسیفون دارای ظاهری مخروطی شکل است که دو انحنا در طول ساز وجود دارد. پایین ساز به سمت بالا خم شده و دارای سری شبیه شیپور است.

ساکسوفون یک ساز انتقالی محسوب می گردد و جزء ساز های ارکستر سمفونیک نیست. ولی در موسیقی نظامی و جاز کاربرد فراوان دارد.

انواع ساکسوفون

ساکسوفون انواع مختلفی دارد که تفاوت آن ها با یکدیگر در وسعت صدایی آن هاست.

ساکسوفون سوپرانو (ساکسوفون در سی بمل)

تفاوتی که این ساز با دیگر ساکسوفون ها دارد این است که ساکسوفون سوپرانو نسبت به دیگر ساکسوفون ها، سازی کوچکتر است و هیچ انحنایی در ساختمان ساز وجود ندارد. این ساز به شکل یک قیف مستقیم است و برای فراوری صدا های زیر کاربرد دارد.

ساکسوفون آلتو

به آن آلتو ساکس هم می گویند. دارای صدایی وسیع و نرم است و همین عامل باعث شده که در سبک پاپ و گا ها ارکستر ها هواداران زیادی داشته باشد. همچنین به عنوان سلو در سبک جز هم استفاده می گردد.

ساکسوفون تنور (ساکسوفون در سی بمل)

یک ساز ارکستری است. یکی از ویژگی های منحصر به فرد این ساز که باعث متفاوت شدن آن می گردد این است که شامل یک دهنی تک زبانه ای است، که این دهنه به یک لوله فلزی پهن و مخروطی شکل وصل شده است. تنور ساکس رو در خیلی از گروه های جز، بلوز، پاپ و راک استفاده می نمایند.

ساکسوفون باریتون (ساکسوفون در می بمل)

اولین و عظیمترین عضو خانواده است. این نوع ساز به دلیل دارا بودن صدای رسا و قوی در موسیقی نظامی و امروزه هم گروه های جاز و کارناوال ها کاربرد فراوان دارد. نت نویسی آن با کلید سل است و صدای حاصله از نت نوشته شده یک اکتاو و یک ششم عظیم بم تر است.

ساکسوفون باس (ساکسوفون در سی بمل)

ساکسیفون باس یکی از عظیمترین اعضای خانواده ساکسوفون هاست. از باریتون عظیم تر است و در موسیقی جز کاربرد دارد. نخستین بار هکتور برلیوز در یکی از آثار خود از آن استفاده کرد. نت نویسی این نوع ساکسیفون با کلید سل و صدای حاصله آن دو اکتاو و یک دوم عظیم بم تر است.

ساکسوفون ملودی (ساکسوفون در دو)

این ساز عظیمتر از نوع آلتو و کوچکتر از نوع تنور است. برخلاف دیگر ساز ها غیر انتقالی است و یک اکتاو بم تر از نت نوشته شده صدا می دهد.

• ساکسوفون های سی بمل و می بمل برا گروه موسیقی های نظامی طراحی شده اند و امروزه هم در گروه های جاز و تکنوازی کاربرد بیشتری دارند و ساز های سری فا و دو برای ارکستر بودند، ولی هیچ وقت صندلی خوبی پیدا نکردند و به جای آن ها ساز های سی بمل و می بمل صندلی خوبی در موسیقی کلاسیک پیدا کردند.

قطعات مشهور از ساز ساکسیفون

بعضی از قطعات مشهور ساخته و نواخته شده با ساز ساکسیفون عبارتند از:

• وینسنت دیندی - کرال واریه (اپوس 55)
• کلود دیبوسی - رپسودی پور ارکستر ات ساکسفون
• پل کرستون - سوناتا اپوس 19 برای ساکسیفون آلتو
• یوجین بوزا - آریا پور ساکسیفون آلتو
• جولز دمرسمن - فانتزی سور آن
• فلورنت اشمیت - لجند اپوس 66
• برنهارد هایدن - سوناتا برای ساکسیفون آلتو
• لارس اریک لارسون - کنسرتو ساکسوفون
• پل هیندمیث - سوناتا برای ساکسیفون آلتو
• جکوئز ایبرت - کنسرتینو دا کامرا
• داریوس میلهاد - اسکاراماش برای ساکسیفون آلتو
• هنری توماسی - بالید برای برای ساکسیفون آلتو

قابل ذکر است که این ساز در ایران علاوه بر گروه ارکستر و … در مراسم های عزاداری نیز کاربرد فراوان دارد.

بد نیست در انتها قطعه ای با صدای ساکسیفون را با هم بشنویم. از ثانیه 24 ساکسیفون آغاز به نواختن می نماید.

https://setare.com/files/fa/news/1399/3/7/361154-462.mp3منبع: setare.com