سنگ مزارهای اسرارآمیز در بلندی های گوگجه داغ - مجله پارمیسفان

قله کوه گوگجه داغ که در بین مردم به قله قدرت نیز معروف است ، حدود 700 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . رشته کوه گوگجه داغ از مشرق به کوه های بابا شملک و از شمال و غرب و جنوب به هزار دره اطراف پیوسته است .

در نزدیکی و پایین تر از بقعه خالد نبی ، بقعه های عالم بابا و چوپان عطا و دره ای بنام پنج شیر و بعلاوه چشمه خضر دندان قرار دارند . طبق روایات رایج بین اهالی ، عالم بابا پدر همسر خالد نبی و چوپان عطا ، شبان خالد نبی یا یکی از اولیای گمنام و یا یکی از همرا هان وی بوده است ، که همگی آنها مورد توجه واحترام ترکمن ها می باشند .

در قسمت شرق بقعه چوپان عطا و پیوسته به آن و بر روی یک رشته تپه ماهورهای خاکی که ارتفاع آنها به مراتب کمتر از ارتفاع محل مرقد خالد نبی است ، گورستان عظیمی دیده می شود که حدود 600 سنگ مزارهای استوانه ای تا ارتفاع حداکثر 2 متر در آن دیده می شود .

گورستان خالد نبی در شرق بقعه عالم بابا و بر روی یک رشته تپه های خاکی که ارتفاع آن به مراتب کمتر از ارتفاع محل زیارتگاه خالد نبی است ، گورستان وسیع با چشم انداز خیره نماینده و عجیبی می باشد که سنگ قبر های آن به شکل استوانه هایی به ارتفاع 2 متر و بیشتر دیده می شود . به نظر می رسد بیش از 600 سنگ مزار در گورستان خالد نبی یافت می شود . پراکندگی این سنگ ها در دامنه کوه مرکزی ، دامنه شرقی کوه است و برخی دیگر از مجموعه سنگ مزار ها بصورت های منفرد در تپه های اطراف که مسلط به هزار دره می باشد ، قرار گرفته اند .

رستوران های روباز مشهد

رستوران نزدیک حرم مشهد

فهرست وسایل سفر به مشهد با اتوبوس

این گورستان که بی شک یکی از قدیمی ترین گورستان های کشور با سنگ مزار های بسیار منحصر به فرد و بی نظیر به شمار می آید . و به تنهایی میدان کار پژوهشی بزرگی برای پژوهشگران تاریخ ، باستان شناسی ، مردم شناسی ، بازسازی آثار و اشیاء ، زمین شناسی ، جغرافی ، زیست ، جانور شناسی ، گیاه شناسی و … است . که متاسفانه به مرور زمان در حال خرابی و ویرانی می باشد .

سنگ مزار های خالد نبی که طول میانه آنها 2 متر (حداقل 5/0 و کداکثر 5 متر) و با قطری بیش از 50 سانتی متر و وزنی بالغ بر 2 تن بصورت ایستاده و در شکل هایی که گفته شد از سنگ یک پارچه حجاری شده و تراشیده شده است .

عموم سنگ مزار های خالد نبی بدون کتیبه و نوشتار هستند ، و تمامی آنها به شکل های مختلف انسانی و تجریدی تراش خورده اند . و اگر سنگ مزاری دارای کتیبه باشد غیر ماهرانه و تقلیدی ناشیانه از سنگ مزار های قدیمی و کتیبه آن بسیار مختصر و در حد معرفی فرد متوفی است .

قبر خالد نبی در داخل زارتگاه خالد نبی و بر روی قبر وی پارچه سفیدی کشیده اند ، که بر روی آن نوار ها و تکه های پارچه های رنگی بصورت افقی دوخته و آویزان شده است . که دلیل این اقدام بر نگارنده معین نگردید . ولی در نزد ترکمنان ، سنتی وجود دارد ، آنگاه که فرد جوانی که تازه ازدواج نموده ، فوت نماید و اصطلاحاٌ جوانمرگ شود، برای وی علاوه بر سنگ مزار ، نماد خاصی از جنس پارچه های سفیدی که بر روی آن نوار های رنگی دوخته شده قرار می دهند .

سنگ شدن هندوانه ها در داخل زیارتگاه خالد نبی و بر روی تاقچه یکی از پنجره ها ، تعدادی سنگ های کروی و گرد نگهداری می شوند ، این سنگ ها از محوطه بیرونی امامزاده و از پای سنگ مزارها جمع آوری شده است . ترکمن ها عقیده دارند ، که این مکان پالیز هندانه ها بوده که بر اثر نفرین خالد نبی تبدیل به سنگ شده اند .

درخت نظر نموده در برابر در ورودی بقعه عالم بابا ، درختچه کوچکی وجود دارد که اصطلاحاٌ از آن به عنوان درخت نذر نموده یاد می نمایند . زائرین ترکمن برای بر آورده شدن حاجات خود مانند فراوانی غلات ، بهبودی زراعت ، افزایش گله و رمه بخصوص برای زایش زنان عقیم به آن دخیل می شوند و توسل می جویند و در جهت قبله به آن نخ گره می زنند .

در مورد درختان نذر نموده اضافه می شود که این درختان در کنار زیارتگاه ها و بقاع متبرکه روئیده می شوند ، که نظیر آنها در استان گلستان علاوه بر خالد نبی در زیارتگاه های آق امام شهرستان آزادشهر و تکیه بابای روستای پاسنگ شهرستان مینودشت نیز دیده می شود .زائرین و متوسلین به آنها معتقدند ، که این درختان به وسیله امامزادگان مورد لطف و عنایت قرار گرفته شده و هر یک از آنها دارای قوه و روحی بزرگ هستند ، و توسل و دعا در برابر آنها به منظور التجاه به درگاه قوه نمو نماینده آنها است و از آنها برآورده شدن حاجات خود را طلب می نمایند .

تیرک (دیرک) در مجاورت و محوطه بیرونی زیارتگاه خالد نبی تیر چوبی دیده می شود که به چوب درمان یا چوب تفریح نیز معروف است . جنس چوب از جنس درختان روسی و بنام درخت سوور است ، که مجاورت چشمه خضر دندان می روئیده است . ترکمن ها اعتقاد دارند ، که هر کس دندان درد دارد و یا تمایل دارد که به دندان درد مبتلا نشود ، بایستی از تیر چوبی یاد شده بالا برود و نوک آن را گاز بگیرد . بر اثر استفاده زیاد از این تیر چوبی ، سطح خارجی آن بسیار صاف و صیقلی شده است به نحوی که بالا رفتن از آن به دشواری ممکن است .

چشمه خضر دندان در مجاورت زیارتگاه خالد نبی ، چشمه آبی وجود دارد ، که عموماٌ در فصل بهار جریان دارد . به اعتقاد زائرین ترکمن آب این چشمه شفا بخش است و برای برطرف مریضی دام ها و گله ها از آن استفاده می نمایند . برخی از زائرین هم برای تبرک و شفا آب چشمه را با خود به همراه می برند .

سنگ مزارهای گورستان خالد نبی به شکل انسان درباره این سنگ قبرها روایات متعدد و متفاوتی وجود دارد . برخی آنان را پیکره سنگ شده دشمنان خالد نبی می دانند ، که گرفتار خشم خداوند شده و به شکل سنگ در آمده اند و گروهی دیگر آنان را یاران پیر (خالد نبی) می پندارند که به امر خداوند برای مصون ماندن از آسیب دشمنان به سنگ تبدیل شده اند . طبق روایات خالد بن سنان که یکی از انبیاء الهی است در حین فرار از دست قوم خورشید به قله کوه گوگجه داغ پناه می آورد و با یارانش به خواست خداوند به شکل سنگ در می آیند تا اسیر دشمنان نشوند .

سنگ مزارهای گورستان خالد نبی به شکل کله قوچ در گورستان خالد نبی سنگ مزار هایی دیده می شود که به شکل کله قوچ حجاری و تراشیده شده اند . قوچ و شاخ قوچ در میان همه ترکمن ها و در قسمت های وسیعی از آسیای میانه بعنوان قدرت شناخته شده است . قوچ در نظرها یک حیوان بسیار پر قدرت و اسطوره ای است و چون مظهر باروری بوده و در گله زایش بوجود می آورد .

بنابراین در نظر مردم محترم بوده است . قوچ نیز بعنوان یکی از حیوانات شاخدار ، از حیوانات منسوب به خورشید محسوب می شود. متداولترین نمادی که تا کنون قوم ترکمن آن را نگهداشته نقش شاخ قوچ است : مظهر برکت و اقتدار و سمبل روح نیاکان . نقشی که همه جا دیده می شود : از شکل سنگ مزار های سنگی ، چوبی و حتی قرار دادن خود شاخ بر روی قبور و نقش آن در نمد های ترکمنی و گلیم ها و قال ها و در بافته ها و سر ستون خانه ها و مساجد .