اندیشکده روسی، آمریکا مانعی در برابر پیمان های کنترل تسلیحات - مجله پارمیسفان

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، تاثیر مخرب تسلیحات هسته ای و شروع جنگ سرد، دوره جدیدی در روابط بین الملل بود که نوعی استراتژی بازدارندگی در رقابت بین دو بلوک سرمایه داری غرب به رهبری ایالات متحده آمریکا و کمونیستی به رهبری اتحاد جماهیر شوروی را پدید آورد. سازوکارهای مربوط به کنترل تسلیحات هسته ای مربوط به همین دوران است که در هر دوره به موازات مسائل امنیتی پیمان های جدیدی امضا می شد.

با فروپاشی شوروی، دنیا وارد نظام تک قطبی با موضوع آمریکا شد. از همین زمان تاثیر پیمان های کنترل تسلیحات به مرور کاهش پیدا کرد، به گونه ای که حفظ آن در شرایط کنونی تقریبا غیرممکن شده است. در این رابطه، اندیشکدهِ شورای امور بین الملل فدارسیون روسیه (ریاک)، مقاله ای را به قلم ایگور ایوانف، وزیر امور خارجه سابق روسیه و عضو آموزشگاه علوم این کشور منتشر نموده است.

وی در این مقاله می نویسد: روسیه و ایالات متحده آمریکا در زمینه کنترل تسلیحات مذاکراتی را از اواخر ژوئن در وین شروع کردند. امید بر این است که اقدامات برای کاهش بیشتر و محدود کردن تسلیحات تهاجمی استراتژیک (استارت 3) برای مدتی تمدید گردد. اما امکان عدم توافق در این مذاکرات بسیار زیاد است.

عقب نشینی یکجانبه واشنگتن از پیمان های کنترل تسلیحات

کارشناس روس در ادامه، اضافه می نماید: در قرن بیستم و بیست و یکم طرف روسی برای ترغیب واشنگتن به حفظ پیمان محدودیت موشک های ضدبالستیک بسیار مصمم بود و برای انجام این کار آماده سازش جدی بود. تقریبا همه کشورهای دنیا هوادار حفظ و رعایت این پیمان بودند. در دفاع از این پیمان، قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویر کشورها رسید و تنها چهار کشور علیه آن رای دادند. با این حال توافق فرایند خودش را طی کرد، اما در تابستان سال 2002، ایالات متحده آمریکا به صورت یکجانبه از آن عقب نشینی کرد. بعدها توافق نامه های مشابه مانند پیمان نیروهای مسلح متعارف در اروپا (CFT) و پیمان منع موشک های هسته ای میانبرد (INF) نیز به همین سرنوشت دچار شدند. البته باید گفت که برای حفظ آنها مانند پیمان محدودیت موشک های ضدبالستیک، حمایت جدی ای صورت نگرفت.

واشنگتن مانعِ گفت وگوهای سازنده برای کنترل تسلیحات بود

ایوانف با توجه به همراهی اروپایی ها با واشنگتن، می نویسد: روسیه برای حفظ این پیمان ها کوشش می کرد اما کشورهای اروپایی که منافع امنیتی آنها به طور مستقیم با این پیمان ها ارتباط داشت و در یک زمان با شور و شوق از آنها حمایت می کردند، در یک موضع مشترک با واشنگتن قرار گرفتند و نظاره گر انحلال آنها (پیمان ها) بودند. ایالات متحده امریکا به طور یکجانبه از پیمان های گفته شده عقب نشینی کرد و به هر طریق ممکن مانع تصویب پیمان نیروهای مسلح متعارف در ارپا توسط کشورهای عضو ناتو شد. واشنگتن از گفت وگوی سازنده درباره سایر موضوعات مربوط به کنترل تسلیحات جلوگیری کرد.

وزیر امور خارجه سابق روسیه معتقد است که ایالات متحده آمریکا سهم قابل توجهی در بی اثر شدن سیستم کنترل تسلیحات بین المللی دارد. واشنگتن پس از جنگ سرد به خیال برنده ماجرا بود، بنابراین آن دسته از سازوکارهای بین المللی ای که آزادی تسلیحات برای آنها را محدود کند، توسط آمریکا رد می گردد. در واقع سازوکارهایی که مانع تسلط ایالات متحده آمریکا بر دنیا گردد، مورد تایید آمریکایی ها نیست.

بسیاری از مسائل امنیتی از سطح دنیای به منطقه ای رسیده است

در این گزارش آمده است: پس از پایان جنگ سرد، دنیا دوقطبی متوقف شد و با گذشت زمان، مباحث امنیتی به سطوح مناطق و کشورها منتقل شده است. در همین زمان اولویت ها برای تهدیدات امنیتی نیز شروع به تغییر کرد که در میان بیشتر تاکید بر مبازه با تروریسم، اشکال مختلف افراط گرایی، قاچاق مواد مخدر و مسائلی مانند مهاجرت غیرقانونی بود. اگرچه در این شرایط واکنش جامعه بین الملل به ظهور تسلیحات هسته ای در هند و پاکستان محکوم نماینده بود، اما به اندازه ای نبود که مانع از تحقق آن گردد. گرچه این یک نقص مهم در رژیم منع گسترش سلاح هسته ای بود، اما در دنیا نه به عنوان یک تهدید مستقیم برای امنیت دنیای، بلکه بیشتر یک مسئله منطقه ای تلقی می شد.

مرور تاریخچه توافق نامه هایِ کنترل تسلیحات ناامید نماینده است

ایوانف در پایان می نویسد: آنالیز نیم قرن تاریخچه کنترل تسلیحات هسته ای به طور فزاینده ای ناامیدنماینده است. به شکلی که تقریبا از همان نخستین توافق نامه هایی که توسط لئونید برژنف و ریچارد نیکسون منعقد شده بود، می دانستیم این کوشش ها برای کنترل تسلیحات به طور طبیعی و به مرور به پایان خود نزدیک خواهد شد. از سوی دیگر، اظهارات دونالد ترامپ نیز درام دیگری را به آن افزوده است. امروز به احتمال زیاد هیچکس نمی تواند پیش بینی کند که دقیقا آینده این سازوکارها چه خواهد بود یا بهتر است بگوییم که آنها به احتمال زیاد چه چیزی نخواهند بود. تصویب هرگونه توافق بین المللی در دنیا امروز بسیار سخت است و در بسیاری از موارد غیرممکن است. با این حال بازیگران دنیای بایستی الگوی جدیدی را برای کاهش خطرات هسته ای و تقویت ثبات استراتژیک در سطح دنیای و منطقه ای ترسیم نمایند.